به گزارش نمایندگان، در راستای آشنایی مخاطبان با ساختار و شیوه قانونگذاری، رسانه نمایندگان سلسله گزارش‌های تخصصی خود را درباره مقایسه پارلمان ایران با پارلمان‌های جهانی آغاز کرده است. در این گزارش و گزارش‌هاس پیشین، به مقایسه مجالس ایران و کانادا پرداختیم که در این مطلب بخش دوم پرونده را مطالعه می‌کنید:
در عرصه سیاست جهانی، نهادهای قانونگذاری نقشی حیاتی در شکل دادن به سرنوشت ملت‌ها ایفا می‌کنند. مجلس شورای اسلامی ایران و پارلمان کانادا، دو نمونه برجسته از این نهادها هستند که، علی‌رغم اشتراکات در هدف نهایی یعنی نمایندگی مردم، تفاوت‌های چشمگیری در ساختار، عملکرد و جایگاه در نظام سیاسی خود دارند.
مجلس ایران ریشه در مشروطیت دارد
مجلس شورای اسلامی ایران، به عنوان تنها مجلس قانونگذاری کشور، ریشه در تاریخ مشروطیت ایران دارد و پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، شکل کنونی خود را یافته است. این نهاد، با ۲۹۰ نماینده، وظیفه قانونگذاری، نظارت بر قوه مجریه و نمایندگی مردم را بر عهده دارد. در مقابل، پارلمان کانادا، با ساختاری دو مجلسی متشکل از مجلس عوام و مجلس سنا، میراث‌دار سنت پارلمانی بریتانیا است و در چارچوب نظام فدرال کانادا عمل می‌کند.
تفاوت‌های این دو نهاد، فراتر از ساختار ظاهری، در نحوه انتخاب نمایندگان، حدود اختیارات، رابطه با سایر ارکان حکومت و میزان استقلال عمل آنها نمود می‌یابد. در حالی که نمایندگان مجلس ایران پس از تأیید صلاحیت توسط شورای نگهبان و از طریق انتخابات مستقیم برگزیده می‌شوند، نمایندگان مجلس عوام کانادا بدون نظارت پیشینی و با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند و سناتورها توسط فرماندار کل و به توصیه نخست وزیر منصوب می‌گردند.
این تفاوت‌ها، که ریشه در تاریخ، فرهنگ و ساختار سیاسی دو کشور دارد، بر نحوه قانونگذاری، کیفیت نمایندگی و در نهایت، کارآمدی دموکراسی در هر دو کشور تأثیر می‌گذارد. مقایسه این دو نهاد نه تنها به درک بهتر سیستم‌های سیاسی ایران و کانادا کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ای برای تأمل در باب مفهوم نمایندگی، حدود قدرت قانونگذاری و چالش‌های دموکراسی در جهان معاصر فراهم می‌آورد.
در مقایسه بین ساختار سیاسی ایران و کانادا، چندین نکته مهم وجود دارد که می‌توان به آنها اشاره کرد. ابتدا از ساختار پارلمانی آغاز می‌کنیم. ایران دارای یک مجلس تک مجلسی به نام مجلس شورای اسلامی است، در حالی که کانادا یک سیستم دو مجلسی دارد که شامل مجلس عوام و مجلس سنا می‌شود. این تفاوت در ساختار به نوعی به تعداد نمایندگان نیز مربوط می‌شود؛ ایران ۲۹۰ نماینده دارد، در حالی که کانادا ۳۳۸ نماینده در مجلس عوام و ۱۰۵ سناتور دارد.
مجلس ایران جزئی از قوای سه گانه؛ پارلمان کانادا فرا قوه ای
دوره نمایندگی نیز یکی دیگر از موارد قابل توجه است. در ایران، دوره نمایندگی ۴ سال است، در حالی که در کانادا این دوره برای مجلس عوام حداکثر ۴ سال و برای سناتورها تا ۷۵ سالگی ادامه دارد. از نظر سیستم انتخاباتی، ایران از سیستم اکثریتی دو مرحله‌ای استفاده می‌کند، در حالی که کانادا از اکثریت ساده برای مجلس عوام و روش انتصابی برای سنا بهره می‌برد.
نظارت بر صلاحیت‌ها نیز در این دو کشور متفاوت است. در ایران، این نظارت توسط شورای نگهبان انجام می‌شود، در حالی که در کانادا قوانین انتخاباتی عمومی این وظیفه را بر عهده دارند. در زمینه قدرت قانونگذاری، قوانین مصوب در ایران مشروط به تأیید شورای نگهبان هستند، در حالی که در کانادا، تصویب قوانین نیازمند امضای فرماندار کل است.
نقش این دو نهاد در تشکیل دولت نیز از دیگر تفاوت‌هاست. در ایران، مجلس می‌تواند به وزرا رأی اعتماد دهد و حق استیضاح دارد، در حالی که در کانادا دولت معمولاً توسط حزب اکثریت یا ائتلاف تشکیل می‌شود. همچنین، تنوع نمایندگی در ایران شامل اقوام ایرانی و مذاهب توحیدی است، در حالی که کانادا به دنبال نمایندگی متنوع‌تر بدون ساختار خاصی می‌باشد.
از نظر شفافیت، هر دو کشور جلسات خود را به صورت زنده پخش می‌کنند. نهایتاً، جایگاه هر یک از این مجالس در قانون اساسی نیز متفاوت است؛ مجلس شورای اسلامی ایران یکی از قوای سه‌گانه است، در حالی که پارلمان کانادا بخشی از یک نظام بزرگ‌تر شامل نهادهای دیگر است. این مقایسه نشان می‌دهد که هر دو کشور با وجود تفاوت‌های ساختاری و کارکردی، تلاش‌هایی برای ایجاد نمایندگی و شفافیت در فرآیندهای قانونی خود دارند.
به گزارش نمایندگان، بررسی مجلس ایران و پارلمان های جهانی این امکان را به مخاطب می دهد که با مقایسه ساختار و چگونگی اداره مجلس و فرآیند تصویب قانون در ایران و جهان به شناختی نسبی در این زمینه برسند.
انتهای پیام
نظر شما