به گزارش نمایندگان ما، دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی طی گزارشی به بررسی اثرات کیفی ناشی از آبگیری سد چم شیر پرداخت.

بنابر این گزارش، به دلیل تغییرات فصلی آبدهی رودخانه زهره و وجود منابع شور متعدد در امتداد آن، این رودخانه در شرایط طبیعی دارای نوسان شدید کیفی در ماه های کم آب و پرآب سال است. با توجه به اینکه نگهداشت جریان، امکان تعدیل شوری و تقلیل نوسان کیفیت رودخانه را فراهم می کند، احداث سد مخزنی چم شیر در محدوده تنگ چم شیر پیشنهاد شده است. اما وجود زون های شور در محدوده مخزن و پایین دست سد و تداخل مخزن با سازند گچساران پس از آبگیری، نگرانی های جدی در خصوص وضعیت کیفی رودخانه زهره ایجاد می کند.

با توجه به بررسی مطالعات صورت گرفته و مستندات طرح شده، در محدوده مخزن سد چم شیر سطوح نمکی مشاهده نشده و منشأ زون شورکننده درون مخزن ناشی از شورابه عمیق با فشار بالا بوده، لذا با آبگیری سد نمی توان انتظار داشت که دبی چشمه های شور درون مخزن کاهش یابد. به دلیل تداخل سازند گچساران با مخزن، انحلال گچ گریزناپذیر بوده و پس از آبگیری سد املاح مازاد بر آورد طبیعی رودخانه به مخزن وارد می شود. با توجه به ورود شورابه غلیظ به مخزن و کاهش نوسان در بدنه آبی مخزن، لایه بندی کیفی رخ خواهد داد به طوری که جریان غلیظ در کف مخزن و جریان با غلظت کمتر در ترازهای نزدیک به سطح آب قرار می گیرد. لذا کیفیت جریان خروجی از سد منوط به نحوه آبگیری از اعماق مختلف سد خواهد بود. برای کنترل و تنظیم شوری جریان خروجی از سد، ضمن الگوبرداری از مخزن سد کوثر برای برآورد میزان انحلال گچ ناشی از تداخل مخزن و سازند گچساران، طرح آبگیری از اعماق مختلف ارائه شده است.

در ادامه این گزارش آمده است، در پایین دست سد اولین زون شورکننده در فاصله ای به نسبت کوتاه، مهم ترین نقش را در افزایش غلظت جریان رودخانه دارد. برای کنترل شوری در رودخانه پایین دست، طرح نگهداشت موقت شورابه و اختلاط آن با جریان خروجی از سد صرفاً در ساعات بهره برداری از نیروگاه سد که حجم جریان خروجی از سد بیشتر و کیفیت آن بهتر است، ارائه شده است. از آنجا که در ساعات عدم بهره برداری از نیروگاه صرفاً تخلیه حداقل حقابه محیط زیستی انجام می گیرد، تضمین تخلیه حداقل حقابه محیط زیستی به منظور حفظ کیفیت جریان پایین دست حائز اهمیت است.

گزارش دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح می‌کند که در مطالعات انجام شده از آمار هیدرولوژیکی دهه اخیر که عمدتاً شامل سال های خشک و بعضاً ترسالی شدید بوده، استفاده نشده است. این در حالی است که استفاده از آمار سال های اخیر که آثار تغییر اقلیم نیز در آن مشهود است، می تواند مطالعات و راهکارهای ارائه شده برای کنترل شوری در مخزن و رودخانه پایین دست را دستخوش تغییر کرده و حتی به اصلاح ارقام در نظر گرفته شده برای حقابه محیط زیستی منجر شود. ازطرفی در حال حاضر شرایط خشکسالی در منطقه حاکم بوده و امکان آبگیری از سد با تردید مواجه است. لذا با توجه به حساسیت های کیفی مرتبط با سد چم شیر تا زمان بهبود شرایط آبی و افزایش آبدهی رودخانه که فرایند آبگیری را تسهیل خواهد کرد، فرصتی فراهم است تا با به روزرسانی و تدقیق مطالعات انجام شده به ویژه با بهره گیری از داده های هیدرولوژیکی دهه اخیر و تکمیل مطالعات زمین شناسی برای رفع بعضی ابهام های موجود اقدام کرد.

متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.

انتهای پیام