به گزارش نمایندگان ما، دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی طی گزارشی پژوهشی به بررسی تشدید بحران منابع آب زیرزمینی و لزوم مدیریت مصارف پرداخت.

در این گزارش آمده است، منابع آب زیرزمینی در صورت حفاظت از آنها، به عنوان منابعی استراتژیک که در مواقع اضطراری می توانند آثار خشکسالی یا کم آبی را تقلیل دهند، از اهمیت بسزایی برخوردارند. در ایران به دلیل قرارگیری در کمربند خشک جهان و میزان بارش به نسبت کمتر نسبت به متوسط جهانی، میزان این وابستگی بیشتر است. اما طی قرون متمادی استفاده پایدار از منابع آب زیرزمینی، تداوم حیات را در مناطق خشک و کم بارش کشور تضمین کرده است. طی چند دهه گذشته به دلیل تسهیل در بهره گیری از فناوری حفر چاه و پمپاژ، میزان بهره برداری از آب های زیرزمینی در دشت های مختلف کشور روند صعودی به خود گرفته است.

این گزارش خاطرنشان می‌کند که، این بهره گیری از فناوری دارای مزایایی از قبیل دسترسی به آب در مناطق مختلف، تأثیرپذیری کمتر از نوسانات بارش و خشکسالی، امکان توسعه گسترده کشاورزی به ویژه در استان های خشک کشور، تسهیل تأمین آب شرب و غیره را فراهم کرده است. اما به دلیل نبود ضابطه قوی و ضعف نظارت جامع بر میزان برداشت و حفر چاه های متعدد به ویژه برای گسترش کشاورزی، میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی بیش از ظرفیت تجدیدشوندگی صورت گرفته که تداوم آن می تواند امنیت کشور را در معرض تهدید قرار دهد.

در ادامه به این نکته اشاره شد که، حکمرانی بخش آب و کشاورزی کشور به دلیل عرضه محوری از یک سو و توسعه مصارف آب بر بدون جامع نگری نسبت به تبعات اضافه برداشت از منابع آبی از دیگر سو، به کسری قابل توجه حجم آبخوان های کشور منجر شده است. در شرایط کسری آبخوان، میزان آب برداشت شده از مقداری که به طور متوسط و از طریق بارش امکان جایگزینی و تجدید آن وجود داشته، بیشتر بوده و به تخلیه آبخوان ها و به افت تراز آب زیرزمینی می انجامد.

آمار ثبت شده از روند افت تراز آب زیرزمینی و برآورد کسری حجم آبخوان های کشور بیانگر این نکته است که از اوایل دهه ۵۰ شمسی مازاد برداشت از آبخوان های کشور شروع شده، اما از اوایل دهه ۷۰ شمسی، این روند شدت یافته و تقریباً هرسال بیشتر شده است. در سال آبی گذشته (از مهر ۱۳۹۹ تا شهریور ۱۴۰۰) میزان اضافه برداشت از آبخوان های کشور ۴/۷ میلیارد مترمکعب بوده و هم اکنون میزان کسری تجمعی مخازن آب زیرزمینی کشور به عدد ۱۴۳ میلیارد مترمکعب رسیده  که از کل آب تجدیدپذیر سالیانه نیز بیشتر است.

متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.

انتهای پیام