به گزارش نمایندگان ما، صبح روز (دوشنبه ۱۵ اسفندماه) محمدباقر قالیباف رئیس مجلس در نشست علنی مجلس شورای اسلامی به فریدون حسنوند رئیس کمیسیون انرژی مجلس ماموریت داد؛ علل افزایش غیرمتعارف قبوض گاز خانگی در زمستان سال جاری را در کمیسیون متبوعش بررسی کنند. به همین منظور در پی دستور رئیس مجلس شواری اسلامی، کمیسیون انرژی روز (یکشنبه ۲۱ اسفندماه) با دعوت از مدیرعامل شرکت ملی گاز و دیگر مسئولان این شرکت و نمایندگانی از مرکز پژوهش‌های مجلس موضوع مذکور را مورد بررسی قرار داد.

بنابراین گزارش مالک شریعتی نیاسر سخنگوی کمیسیون انرژی گزارش بررسی انجام شده توسط این کمیسیون را که توسط فریدون حسنوند خطاب به رئیس مجلس تدوین شده است.

جناب آقای دکتر قالیباف

رئیس محترم مجلس شورای اسلامی

با سلام و احترام

پیرو مأموریت جنابعالی به کمیسیون انرژی برای بررسی افزایش قبوض گاز مشترکان خانگی، به استحضار می‌رساند موضوع مذکور در دستور جلسه روز یکشنبه تاریخ ۲۱/۱۲/۱۴۰۱ این کمیسیون قرار گرفت و ابعاد مختلف آن با دعوت از مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران و مرکز پژوهشها و ارائه گزارش از سوی ایشان بررسی شد؛ بر این اساس ضمن شرح مختصری از نحوه تعرفه‌گذاری قبوض گاز خانگی،   مهمترین دلایل، پیشنهادات و راهکارهای بررسی شده در کمیسیون انرژی به شرح زیر تقدیم می‌شود:

هیأت وزیران در جلسه تاریخ ۲/۹/۱۴۰۱، الگوی مصرف گاز طبیعی برای اقلیم‌های مختلف کشور، موضوع بند «م» تبصره (۱) و آیین نامه اجرایی بند «ک» تبصره (۱۵) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور در بخش گاز را تصویب و در تاریخ ۱۶/۹/۱۴۰۱ ابلاغ نمود. جدول تعرفه گاز خانگی در فصول سرد سال در ماده (۱) این مصوبه اصلاح و وزارت نفت مکلف شده است تا تعرفه‌های جدید را از تاریخ ۱۶ آبان سال ۱۴۰۱ برای اجرا ابلاغ کند.

با توجه به گستره آب و هوایی در کشور، پنج اقلیم برای مصرف گاز مشترکان در بخش خانگی در نظر گرفته شده است. مشترکانی که در سردترین مناطق کشور هستند در اقلیم شماره ۱ و مشترکانی که در گرم ترین منطقه کشور هستند در اقلیم شماره ۵ تقسیم بندی می‌شوند. بهای گاز خانگی هر اقلیم به ۱۲ پله تقسیم شده است که در آن پله ۱ کمترین و پله ۱۲ بیشترین میزان مصرف گاز مشترکان را نشان می‌دهد. در تمامی اقلیم‌ها، مشترکان با توجه به میزان مصرف گاز، در یکی از طبقات «کم مصرف»، «مصرف متوسط» و «پر مصرف» قرار می‌گیرند که بر اساس معیارهای شرکت ملی گاز، پله‌های ۱ تا ۳  «کم مصرف»، پله‌های ۴ تا ۶ «مصرف متوسط» و پله‌های ۷ به بالا در گروه «پر مصرف» قرار می‌گیرند.

در فصول سرد سال به لحاظ تعداد، ۵۱ درصد از مشترکان و به لحاظ میزان مصرف، ۴۸ درصد از مصرف خانگی گاز در اقلیم ۳ قرار گرفته است. در این اقلیم ۷۵ درصد از مشترکان جزء سه پله اول (کم مصرف) هستند که ۴۸ درصد از کل مصرف را به خود اختصاص داده‌اند. ۴۰ درصد مصرف در پله های ۴ تا ۶ است که تعداد مشترکان آن سهم ۲۱ درصدی و جزء مشترکان مصرف متوسط هستند. در نهایت ۱۲ درصد مصرف در پله‌های ۷ به بالاست که تعداد خانوار آن تنها ۴ درصد و جزء مشترکان پرمصرف هستند.

وضعیت مصرف و تعداد مشترکان در فصول سرد اقلیم ۳

پرمصرف	مصرف متوسط	کم مصرف	وضعیت / نوع
۴	۲۱	۷۵	سهم از مشترک
۱۲	۴۰	۴۸	سهم از مصرف

بررسی تعرفه جدید و مقایسه آن با تعرفه سال گذشته نشان از کاهش عرض پلکان‌ها دارد و این مسأله باعث شده است تا به عنوان مثال مشترکی که سال گذشته در پله ۸ ام قرار می‌گرفت، اینک در پله ۱۰ ام قرار گیرد.

تعرفه و طول پلکان‌های مختلف در اقلیم ۳

در روش پلکانی، نحوه محاسبه مبلغ گاز طبیعی به این صورت است که مشترکی که به عنوان مثال در پله سوم قرار دارد، هزینه گاز مصرفی این مشترک شامل میزان مصرف در پله اول در تعرفه آن پله، بعلاوه میزان مصرف در پله دوم در تعرفه آن پله، بعلاوه میزان مصرف در پله سوم در تعرفه آن پله.

پس از اجرای مصوبه هیئت وزیران توسط شرکت ملی گاز و همزمان با کمبود شدید گاز در ماههای دی و بهمن گذشته، اعتراضاتی از برخی مناطق سردسیر و روستایی مطرح شد که منجر به دستور رئیس جمهور محترم مبنی بر کاهش تخفیف ۷۰ درصدی بهای قبوض گاز ناشی از تقسیم بندی جدید پلکانها و افزایش تعرفه‌ها شد. این دستور در تاریخ ۹/۱۱/۱۴۰۱ به تصویب هیئت وزیران رسید. نحوه اطلاع رسانی موضوع تخفیف گاز بها به گونه‌ای بود که عموم مردم تصور کردند این مصوبه منجر به کاهش ۷۰ درصدی کل مبلغ قبض خواهد شد. اما در واقع این تخفیف صرفاً بر روی مابه‌التفاوت ناشی از افزایش تعرفه‌های زمستان در مقایسه با تعرفه‌های قبل از آن اعمال شد. اعمال همین مصوبه تخفیف برای ماه‌های سرد سال جاری تا کنون باعث کاهش بیست و دو هزار میلیارد ریال از درآمدهای شرکت ملی گاز (کاهش منابع هدفمندی) شده است.

جمع بندی بررسی‌های کمیسیون انرژی

۱- تأخیر ۹ ماهه در اجرای تکلیف قانونی از سوی دولت (تصویب و ابلاغ آیین‌نامه اجرایی بند «م» تبصره (۱) قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور در تاریخ ۱۶/۹/۱۴۰۱) علی‌رقم ارسال پیش‌نویس توسط وزارت نفت در مهلت مقرر به هیأت وزیران، موجب بلاتکلیفی مشترکان و عدم امکان برنامه‌ریزی برای تطبیق با شرایط تعرفه‌گذاری جدید بوده است؛ این موضوع ضمن ایجاد بی‌اعتمادی، فرآیند اطلاع رسانی و آگاه‌سازی مشترکان با نظام تعرفه‌گذاری جدید را مختل کرد.

۲- مطابق قانون و آیین‌نامه اجرایی مقرر بوده گازبهای پلکان اول تا سوم تغییر نکند؛ لکن در تنظیم الگوی نهایی، مبنای تعریف پلکان اول تا سوم بر اساس میزان گاز مصرفی در سال ۱۴۰۱ در مقایسه با سال گذشته تغییر کرد و در عمل قبوض مشترکان مشمول در سه پله نخست افزایش یافت. همچنین شرکت ملی گاز، الگوی مصرف را ناشی از رفتار مصرفی حدود ۶۴ درصد از مشترکان تعریف کرده است که لازم است مشابه الگوی مصرف برق، الگوی مصرف کم مصرفی به رفتار ۷۵ درصد مشترکان تعمیم داده شود.

۳- تغییر سقف مصرف در هر پله نسبت به سال قبل اشتباه بوده زیرا امکان مقایسه را از مصرف کننده سلب کرده است؛ به عنوان مثال الگوی مصرف در پله اول اقلیم ۳ در سال ۱۴۰۰، رقم ۲۰۰ متر مکعب بوده که این عدد در سال ۱۴۰۱ به ۱۷۵ متر مکعب کاهش یافته است.

۴- مدل IBT (پلکانی افزایشی) برای دو پله آخر (پلکان ۱۱ و ۱۲) به طور دقیق اجرا نشده است به گونه‌ای که نرخ افزایش تعرفه از پله ۱۱ به ۱۲ کاهشی است؛ تعرفه پله ۱۰ عدد ۱۵۲۷۵ ریال است که این رقم برای پله ۱۱ به ۵۰ هزار ریال و برای پله ۱۲ به ۶۰ هزار ریال افزایش یافته است. به عبارت دیگر افزایش تعرفه پله ۱۱ نسب به پله ۱۰ حدود ۲۲۷ درصد است اما افزایش تعرفه پله ۱۲ نسبت به پله ۱۱ تنها حدود ۲۰ درصد است. که لازم است شیب افزایش تعرفه پلکان ۱۱ نسب به ۱۰ کاهش و پلکان ۱۲ نسبت به پله ۱۱ افزایش بیشتری داشته باشد.

۵- وضعیت ساختار پلکان‌های تعیین تعرفه گاز مشترکان به صورت تک ساختاره است؛ به این معنا که قبض تمامی مشترکان گاز از همین رابطه (ساختار پلکان) تبعیت می کند. این مسأله باعث می‌شود قبض مشترکانی که در نزدیکی الگوی مصرف و بیشتر از آن قرار دارد تفاوت چندانی با قبض مشترکانی که الگوی مصرف را رعایت می‌کنند، نکند. همچنین این تک ساختاره بودن باعث می‌شود تا هنگامی که مشترکی از یک پلکان وارد پلکان پرمصرف‌تر می‌شود، مبلغ قبض مشترک تغییرات محسوسی نداشته باشد و لذا کمک و انگیزه‌ای به کاهش مصرف مشترکان نخواهد بود.

۶- شرکت ملی گاز با توجه به اینکه ساختار یکسانی را برای تعرفه‌گذاری تعیین کرده است، جهت دستیابی به هدف کاهش مصرف و پلکانی کردن قبض مشترکان، مجبور شده است تا میزان تعرفه در هر پلکان را بسیار افزایش دهد، در صورتی که اگر سه ساختار پلکانی متفاوت برای مشترکان پرمصرف، مصرف متوسط و کم مصرف ایجاد شود، علاوه بر اینکه می‌توانست انگیزه کاهش مصرف را بین مشترکان ایجاد کند، از افزایش ناگهانی و شیب زیاد قبوض جلوگیری کند. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که شرکت ملی گاز مشابه آنچه در وزارت نیرو برای تعرفه برق پیاده شده است، برای تعرفه گاز اعمال کند.

۷- سازمان بازرسی کل کشور در گزارش شماره ۲۱۱۹۱۱ تاریخ ۱۶/۷/۱۴۰۱ بیان می‌کند: در گزارش اقلیم بندی سال ۱۳۹۶ سازمان هواشناسی، در مجموع ۱۴۶۹ شهر مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس گزارش موصوف، شهرهایی که دارای ایستگاه همدیدی هستند تنها ۳۴۹ مورد (۲۴ درصد) می‌باشد و ۱۱۲۰ شهر (۷۶ درصد) فاقد ایستگاه هواشناسی بوده فلذا محاسبات اقلیم از پشتوانه آماری دقیقی برخوردار نیست. ضعف و فقدان سامانه های سنجش سازمان هواشناسی مکرراً توسط ریاست این سازمان در کمیسیون انرژی مطرح شده است.

۸- نظر به این که نتایج اقلیم بندی (مبتنی بر مصرف انرژی) انجام شده از سوی سازمان هواشناسی به دلیل نبود زیرساخت‌های مورد نیاز در سطح کشور از اعتبار کافی برخوردار نبوده و اعتراضات مردمی را از طریق نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی در پی داشته است، پیشنهاد می‌شود شرکت ملی گاز ایران با همکاری سازمان هواشناسی کشور و با بهره‌گیری از آمار و اطلاعات ثبت شده موجود در سامانه امور مشترکین آن شرکت، اقدام به بازنگری در اقلیم‌بندی شهرهای فاقد ایستگاه همدیدی کند؛ برخی شهرستانها باید از اقلیم سرد ۲ به اقلیم سرد ۱ منتقل شوند. همچنین با توجه به تفاوت فاحش دما در گستره برخی شهرستان لازم است درون یک شهرستان نیز تفاوت اقلیم لحاظ شود. به عنوان مثال در استان لرستان یا همدان برخی شهرستانها در اقلیم ۲ لحاظ شده اند در حالی که بخشی از همین شهرستان (خصوصاً مناطق روستایی کوهستانی) تفاوت دمایی بسیاری با مرکز شهرستان دارند و می‌بایست تعرفه اقلیم سرد ۱ لحاظ شود. همچنین با توجه به اینکه در بسیاری از روستاها و شهرستان‌های کوهستانی غرب کشور، فصل سرد از اوایل مهر آغاز و تا اوایل اردیبهشت تداوم دارد، نباید برای همه کشور فصل سرد را از ۱۶ آبان تا ۱۵ فروردین در نظر گرفت.

۹- شرکت گاز شروع فصل سرد را از ۱۶ آبان لحاظ می‌کند اما قرائت شمارشگرها معمولاً در اواخر آبان انجام می‌گیرد. این امر با توجه به مصرف بیشتر گاز در ایام سرد، میانگین مصرف گاز مشترک برای ایام دوره گرم (قبل از ۱۵ آبان) را افزایش می‌دهد که با توجه به کمتر بودن عرض پلکانها و بالتبع افزایش نرخ تعرفه‌ها در فصول گرم، موجب افزایش بی‌رویه قبوضی که دوره مصرف آن مشترکاً در دوره گرم و سرد واقع شده است شده و اجحاف در حق ایشان می‌شود. در این خصوص گزارش سازمان بازرسی نیز مؤید این موضوع است. لذا پیشنهاد می‌شود قرائت شمارشگرها دقیقاً در روز شروع و اتمام فصل سرد یا نهایتاً روز قبل و بعد از آن انجام شود.

۱۰- گزارش مذکور سازمان بازرسی همچنین پیش نویس ارسال شده از سوی وزارت نفت به هیأت وزیران در راستای اجرای تکلیف مندرج در بند «م» تبصره یک و بند «ک» تبصره ۱۵ قانون بودجه سال ۱۴۰۱ را به دلیل فقدان مطالعات کافی و عدم تنوع جامعه آماری و محدودیت نمونه‌های انتخاب شده را ناعادلانه دانسته که منجر به تحمیل هزینه‌های مازاد خواهد شد. فلذا این سازمان در تاریخ ۱۶/۷/۱۴۰۱ به وزیر نفت پیشنهاد داده است با ملحوظ نظر قرار دادن شرایط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه، به نحو مقتضی ضمن انجام مطالعات کامل اقدام به بازنگری پیش نویس ارسالی به هیأت وزیران کند.

۱۱- در انتها با توجه به اینکه در مصوبه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور تعیین الگوی مصرف و تعرفه‌های گاز، برق و آب به عهده دولت گذاشته شده است، لازم است در مهلت مقرر قانونی، وزارت نفت و نیرو دغدغه‌ها و پیشنهادات فوق را مد نظر قرار دهند و نهایتاً مصوبه هیأت وزیران در این خصوص پس از دریافت توسط هیأت تطبیق، به کمیسیون انرژی برای اظهار نظر تخصصی ارسال شود.

فریدون حسنوند 

رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی

منبع: خانه ملت

انتهای پیام