گروه سیاسی نمایندگان: طی روزهای اخیر موضوعات بسیاری در فضای سیاسی و اجتماعی کشور مطرح شده که افکار عموم را نیز به خود درگیر کرده است؛ موضوعاتی از جمله فیلترینگ، طرح صیانت از کاربران فضای مجازی، رجیستری گوشی‌های آیفون، افزایش قیمت بنزین و طرح شفافیت. در همین راستا، خبرنگار نمایندگان، با محمدجواد جمالی نوبندگانی نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی به گفت‌وگو نشسته است که مشروح آن به شرح زیر است:

نمایندگان: رفع فیلترینگ از جمله موضوعاتی است که در جامعه امروز و در محافل مختلف به شدت مطالبه می‌شود. رئیس‌جمهور هم از پیش از انتخابات، رفع فیلترینگ را وعده داد که با گذشت حدود ۱۰۰ روز از عمر دولت، هنوز اجرایی نشده است. با توجه به حضور برخی از کسب‌وکارها، چقدر این موضوع را دارای اهمیت می‌دانید؟

جمالی نوبندگانی: مسأله فیلترینگ ابعاد مختلفی دارد و به طور کلی، فضای مجازی این چنین است. امروزه تجارت الکترونیک در همه دنیا جای خودش را باز کرده و در ایران هم همینطور است؛ حتی برای محیط زیست، کم شدن تصادفات، رفت و آمدها و خیلی از مسائل دیگر، وجود دارد. هم دولت و تجارت الکترونیک و هم ارتباطات موضوعاتی است که باید در کشور ما هم وجود داشته باشد.

اما در کنار این، یک فضای مجازی افسارگسیخته‌ای وجود دارد که بعضی‌ها از این فضا سوء‌استفاده اخلاقی می‌کنند و خیلی از کشورهای دنیا هم، این موضوعات را برنمی‌تابند. اخیراً هم دیدید که برزیل با شبکه ایکس برخورد کرد، فرانسوی‌ها رئیس تلگرام را دستگیر کردند و در کشورهایی مثل عربستان واتساپ نیست و آمریکایی‌ها هم با شبکه اجتماعی تیک‌تاک برخورد کردند. اما مهم این است که ما بتوانیم از ظرفیت‌های مثبت فضای مجازی استفاده کنیم و در عین حال بتوانیم برای کسانی که مسئول این فضاهای مجازی‌اند یک امنیت خاطری فراهم کرده و با آنها هم هماهنگ باشیم تا آنها هم شئونات و اخلاقیات جامعه ما را رعایت کنند و احترام بگذارند تا بتوانیم از ظرفیت زیادی که وجود دارد استفاده کنیم.

فیلترینگ باعث به وجود آمدن یک فضای دوقطبی در جامعه شده است

رفع فیلترینگ دست رئیس جمهور نیست

وقتی برای هر موضوعی ممنوعیت ایجاد می‌شود، عده‌ای هم پیدا می‌شوند که از آن سوءاستفاده کنند. در بحث فیلترینگ هم عده‌ای با فروش وی‌پی‌ان، سوءاستفاده می‌کنند. همه کسانی که از وی‌پی‌ان استفاده می‌کنند، جزو کسانی نیستند که می‌خواهند وارد فضای ممنوعه شوند؛ اما آنها هم باید هرماه از چندصدهزار تا چند میلیون تومان هزینه کنند. حتی برخی از فضاهای فیلتر شده، استفاده علمی می‌کنند. این موضوع باعث به وجود آمدن یک فضای دوقطبی در جامعه شده و مخالفین و موافقینی دارد.

دولت می‌تواند با هماهنگی با صاحبان پلتفرم‌ها، مشکل فیلترینگ را حل کند. اما وقتی بحث از حالت فنی خارج می‌شود، ممکن است موضوع سیاسی شده و برخی از گروه‌ها فشارهایی وارد می‌کنند. البته لازم است اشاره کنم که رفع فیلترینگ تنها با دستور رئیس جمهور اجرایی نمی‌شود که آقای پزشکیان هم قول‌هایی داده بود که نمی‌دانم آیا قولی گرفته بود که چنین حرفی زد یا نه؛ چراکه اگر اتفاق نیفتد، تحت فشار کسانی که به او رأی دادند قرار می‌گیرد که در این صورت یک رویارویی در پیش خواهد بود که به ضرر مملکت تمام می‌شود. ضمن اینکه ما یک شورای عالی فضای مجازی در کشور داریم که باید هماهنگی‌هایی با عوامل بالادستی خود داشته باشند.

یکی از مشکلاتی که ما داریم این است که وقتی کسی داوطلب نمایندگی مجلس یا ریاست جمهوری می‌شود، بخصوص آنهایی که کار اجرایی نکردند، وعده‌هایی می‌دهند که اجرای آنها مقداری مشکل است. خودشان هم شاید اوایل فکر نمی‌کنند که اینقدر مشکل باشد؛ گاهی از روی احساسات حرفایی زده می‌شود. درهرصورت می‌شد آقای پزشکیان این موضوع را با اما و اگرهایی مطرح کند.

یکی از مشکلاتی که ما داریم این است که وقتی کسی داوطلب نمایندگی مجلس یا ریاست جمهوری می‌شود، بخصوص آنهایی که کار اجرایی نکردند، وعده‌هایی می‌دهند که اجرای آنها مقداری مشکل است

نمایندگان: در مجلس یازدهم، طرح صیانت از کاربران فضای مجازی در دستور کار تعدادی از نمایندگان قرار داشت و به شکل جدی پیگیری می‌شد اما به نتیجه نرسید؛ در مجلس فعلی، به این موضوع پرداخته نشد و به‌نظر می‌رسد در اولویت قرار ندارد. آیا این موضوع آنقدر اهمیت دارد که دوباره مطرح شود؟

جمالی نوبندگانی: همیشه گفتیم که انقلاب، ما یه انقلاب فرهنگی است و مجموعه‌ای از قومیت‌ها و مذاهب مختلف در ایران زندگی می‌کنند و معمولاً دلبستگی‌های مذهبی دارند. به نظر می‌رسد که دشمن یک فضا و زمین بازی در کشور طراحی کرد که حتی آنهایی که مسئول کار فرهنگی بودند، وارد درگیری‌های سیاسی شدند که خیلی هم به آن وارد نبودند. در نتیجه یک از هم گسیختگی بین نسلی در کشور رخ داد. برخی می‌خواهند این مشکل را با طرح و لایحه این مسأله را حل کنند که نشدنی است.

باید به درون اجتماع برگردیم و بدانیم که کار فرهنگی با یک آدم فرهنگدان شدنی است. یکی از مشکلاتی که تو کشور ما وجود دارد این است که تبلیغات را با فرهنگ اشتباه  گرفتیم. مثال بزنم گاهی کتابی را در مورد حجاب و اخلاقی معرفی می‌کنند و می‌گویند بخوانید و بیایید امتحان بدهید، جایزه هم می‌دهیم. این کار فرهنگی نیست. این رو بنایی‌ترین کارهاست. ما باید اول فرهنگ را بشناسیم. فرهنگ آن چیزیست که از دین، مذهب، صحبت، لهجه، ملیت، جغرافیا و سنت نشأت می‌گیرد و شامل شعر و هنر و خوشنویسی و نقاشی است.

مسئولان فرهنگی باید جامع‌الاطراف و خوش‌سلیقه باشند

ما آدم‌هایی را مسئول امور فرهنگی قرار می‌دهیم که خیلی وارد نیستند. آدم‌های فرهنگی ما باید آدم‌های جامع‌الاطرافی باشند که همه این مسائل را بدانند. ضمن اینکه آدم‌های خوش‌سلیقه‌ای باشند و بدانند این موضوعات را چگونه مطرح کنند و آن را به خورد مردم و جوانان بدهند. کسانی که بودجه‌های فرهنگی می‌گیرند، باید کار فرهنگی را از اول تعریف کنند.

نمایندگان: موضوع دیگری که مطرح شد و واکنش‌های زیادی را به همراه داشت، آغاز رجیستری آیفون ۱۴، ۱۵ و ۱۶بود که جامعه را هم هیجانی‌تر کرد. به نظر شما دلیل این تصمیم ناگهانی دولت برای ابلاغ این مصوبه چه بود؟

جمالی نوبندگانی: در این موضوع وقتی به مصاحبه‌های اخیر مسئولین برمی‌گردیم، شاهد یک سردرگمی هستیم. مثلاً دولت این مصوبه را ابلاغ کرده بود، بعد یکی از وزرا که فکر می‌کنم آقای همتی بود؛ آن را تکذیب کرد. این مسأله نشان می‌دهد که روی این طرح هم کار کارشناسی انجام نشده بود. این یک واقعیت است که از تلفن‌ها به‌خصوص آمریکایی در جوامع، استفاده ابزاری شنود و حتی برداشت وضعیت شخصی افراد صورت می‌گیرد. دیدیم که با استفاده از پیجرها و در لبنان چه اتفاقاتی افتاد یا در بحث ترور آقای حنیه که اعلام کردند که با استفاده از تلفنش شنود و مکان‌یابی شده بود.

این موضوع دیگر یک موضوع مخابراتی و ارتباطاتی نیست و یک پیوست امنیتی در کنار آن وجود دارد. متاسفانه وقتی تصمیم‌گیران ما، تصمیماتی می‎گیرند، به یک یا دو بُعدِ آن توجه می‌کنند؛ در حالی که باید به همه ابعاد توجه شود و یک تصمیم عاقلانه‌ای صورت بگیرد. الان این قضیه متاسفانه صورت نمی‌گیرد و یک هجمه‌ای به دولت وارد می‌شود و دولت اعلام می‌کند که نه ما نبودیم؛ پس کی بود؟  این است که من فکر می‌کنم مقداری شتاب‌زدگی و عجله وجود داشت.

نمایندگان: برخی در فضای مجازی و رسانه‌ای اظهار کردند که دولت قصد داشته است با تعرفه ۹۶ درصدی واردات آیفون، مقداری از کسری بودجه خود را جبران کند.

جمالی نوبندگانی: اینها در حدی نیست که بتواند کسری بودجه را جبران کند. ممکن است اما دولت‌ها کسری بودجه را تسعیر قیمت ارز، اسناد خزانه اسلامی که دولت به پیمانکاران طلبکار خود که در طرح‌ها و پروژه‌های دولتی مشارکت می‌کنند، می‌دهد و یا از طریق چاپ پول تأمین می‎کنند که مقدار زیادی هم تورم زاست. به اضافه اینکه مقداری از بودجه‌هایی که باید تخصیص بدهند را نگه می‌دارند. مثلاً اگر در بودجه‌های عمرانی لازم باشد ۱۰۰ هزار میلیارد تومان تخصیص داده شود، ۴۰ درصد را تخصیص می‌دهند و ۶۰ درصد را نگه می‌دارند. البته بخشی از آن را هم از صندوق ذخیره ارزی با اجازه برای پروژه‌های تأمین و استفاده می‌کنند.

نمایندگان: گرانی بنزین یکی دیگر از موضوعاتی است که در همه دولت‌ها مطرح می‌شود و بحث‌های زیادی را هم به همراه دارد و گفته می‌شود در لایحه بودجه ۱۴۰۴ قیمت بنزین افزایش داشته است، آیا دولت می‌تواند با عدم افزایش قیمت بنزین، کشور را اداره کند؟

بنزین تبدیل به یک نماد اعتراضی شده است

جمالی نوبندگانی: در کشورهای دیگر قیمت بنزین نه سالانه، بلکه به صورت روزانه تغییر می‌کند. در کشور ما هم قیمت بسیاری از کالاها ماهانه افزایش پیدا می‌کند؛ شما قیمت لبنیات رو می‌بینید ممکن است در یک سال یک ظرف ماست مثلاً ۱۰ هزار تومان گران شده باشد. عجیب است که مردم واکنش حادی به این موضوع نشان نمی‌دهند. ولی اگر بنزین از ۳ هزار تومان به ۴ هزار تومان برسد، ممکن است یک تنش اجتماعی شبیه آن چیزی که در سال ۱۳۹۸ رخ داد، اتفاق بیفتد. بنابراین در رابطه با بنزین شرایطی وجود دارد که دست دولت را خیلی باز نمی‌گذارد تا بتواند به همین راحتی‌ها قیمت بنزین را افزایش دهد و بنزین تبدیل به یک نماد اعتراضی شده است. وقتی شرایط عمومی مملکت و شرایط منطقه و درگیری‌ها را کنار هم می‌گذارم، افزایش قیمت را به صلاح نمی‌دانم.

در رابطه با بنزین شرایطی وجود دارد که دست دولت را خیلی باز نمی‌گذارد تا بتواند به همین راحتی‌ها قیمت بنزین را افزایش دهد و بنزین تبدیل به یک نماد اعتراضی شده است

یک روزهایی ما نزدیک به ۱۲۰ میلیون لیتر مصرف بنزین داریم؛ در هفته آخر شهریور گذشته ۲۱ میلیون سفر به مازندران داشتیم. اینها نشان می‌دهد که قیمت بنزین خیلی تعیین کننده در سبد هزینه‌های مردم برای مسافرت نیست. وقتی قیمت بنزین واقعی نباشد، تبدیل به یک پاشنه آشیل برای کشور می‌شود. تا یک اتفاقی در مملکت می‌افتد، مردم سریع به پمپ بنزین‌ها می‌روند و صف‌های طویل تشکیل می‌دهند.

نمایندگان: یکی از موضوعاتی که در مجلس یازدهم مطرح شد و نمایندگان در آن دوره کار خود را با آن شروع کردند، شعار شفافیت بود اما برخی از نمایندگان ادعا دارند که طرح شفافیت در مجلس اجرا نمی‌شود. آیا اساساً شما اثری از اجرای این طرح در مجلس می‌بینید؟

جمالی نوبندگانی: وقتی با من صحبت کردند، نماینده مجلس بودم. من به صراحت گفتم که شرایط مملکت و جامعه را مناسب برای طرح شفافیت نمی‌بینم. دلایل مختلفی هم برای آن داشتم؛ شفافیت رأی من وقتی دولت آن را بفهمد و شفافیت رأی من وقتی ملت آن را بفهمند. در اصل من وکیل مردم هستم و مردم باید بدانند که من چه می‌کنم. اگر یک نماینده‌ای پیدا شود و بگوید که من با رأی اعتماد با وزیر بهداشت و درمان مخالفم. باید واقعیت قضیه را قبول کنیم که دولت در بخش بهداشت و درمان دیگر همکاری لازم را با این فرد صورت نمی‌دهد و مردم بیچاره می‌شوند. بیمارستان، پزشکان طرحی، آمبولانس و ... با مشکل مواجه می‌شود و نماینده دیگر نمی‌تواند کار کند.

الان کسایی هم که این کار را می‌کنند و در آرای خود شفافیت دارند، نمایندگان شهرهای بزرگ هستند که لیستی وارد مجلس می‌شوند. بنابراین اگر شرایطی فراهم شود که بگویند نماینده‌ای که شما به او رأی دادید، حکمتی در کارش وجود دارد که می‌خواهد این رأی را بدهد؛ آن زمان این طرح قابل اجراست. این طرح شفافیت در مجلس ما که مجلس دهم بود هم مطرح شد، اما رأی نیاورد. بعد یکی از نمایندگان مطرح کرد که مذاکرات مجمع تشخیص، شورای نگهبان و ... شفاف شود. آن زمان گفتند که شما این کار را کردید که موضوع اصلی فراموش شود. اما دیدیم که در مجلس بعد هم مطرح شد و با همان شعار شفافیت رأی آوردند.

ولی وقتی به مرحله عمل رسیدند دیدند که همین حرفی که من می‌زنم صحیح است و همین استدلال را کردند. بعد گفتند حالا برای که اصلا طرح را رد نکنیم همان بحثی که در مجلس دهم شده بود را مطرح کردند و گفتند دیگران هم شفافیت داشته باشند. این طرح مثل پینگ پنگ رفت و آمد و عملاً در مجلس گم شد.

مجلس یازدهم و دوازدهم خیلی پای فشاری داشتند که این طرح اجرا شود. من یادم می‌آید که یکی از نمایندگان می‌گفت که بروید به کسی رای بدهید که رسماً اعلام کند من با طرح شفافیت موافق هستم و آن را امضا کند. ولی دیدیم که همان فرد که این حرف‌ها را می‌زد، خودش استدلال‌هایی آورد که شدنی نیست. یکی از روحانیون معزز مجلس هم هستند که خودش هم بعداً پیگیری نکرد.

نمایندگان: فکر می‌کنید این طرح در مجلس در حال اجراست؟

جمالی نوبندگانی: این طرح عملاً در مجلس اجرا نمی‌شود؛ مجلس زمان زیادی را برای این طرح‌های کم‌فکر شده از دست داد. یک احساساتی را برانگیختند و یک سری‌ها رأی آوردند. این طرح در دستگاه‌های دیگر هم اجرا نمی‌شود. شما وقتی همه دستگاه‌ها را در یک طرح می‌آورید، می‌شود سنگ بزرگی که نشانه نزدن است. کاش از یک قسمت‌هایی که شدنی بود شروع می‌کردند، بعد فرهنگ سازی می‌کردند و بعد موضوع را به مجلس می‌کشاندند که اگر نماینده شما به وزیر یا طرح رأی مخالف یا موافق داد، برای خودش نیست. برای شما، مملکت و منافع ملی است. این هنوز خوب در کشور جا نیفتاده است.

انتهای پیام