به گزارش نمایندگان ما، دفترمطالعات سیاسی این مرکز در گزارش با عنوان «دیپلماسی پارلمانی (۲) گروه های دوستی و دیپلماسی پارلمانی متوازن» گروه های دوستی پارلمانی را یکی از ظرفیت های دیپلماتیک مهم مجلس شورای اسلامی دانسته که نقش و جایگاه آنان در ساختار سیاست خارجی به طور محسوسی در حال افزایش است.

این گزارش می‌افزاید؛ روند افزایشی و رشد کمّی وکیفی گروه های دوستی از مجلس اول تا یازدهم بیانگر این واقعیت است که مجلس شورای اسلامی بخشی از تحرکات دیپلماسی پارلمانی خود را از طریق سامان دهی و جهت دهی به گروه های دوستی دنبال می کند و پیش بینی می شود با توجه به تقویت جایگاه مجالس قانونگذاری در روابط بین الملل، نقش گروه های مذکور در روابط منطقه ای و بین المللی افزایش یابد.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تصریح می‌کند که ماهیت غیررسمی گروه های دوستی پارلمانی، قدرت مانور دیپلماتیک نمایندگان در حوزه سیاست خارجی را افزایش می دهد، زیرا برخی محدودیت های فراروی وزارت امور خارجه، برای آنان وجود ندارد. به همین دلیل در اغلب پارلمان های دنیا، قانونگذارانی را برای مدیریت این گروه ها انتخاب می کنند که از دانش، تجارب و ابتکارات فردی لازم برای ارتقای روابط با سایر پارلمان ها برخوردار باشند. از طرفی «قاعده مجاورت جغرافیایی» نیز در چینش این گروه ها لحاظ می شود، به طوری که کشورهای قرار گرفته در هر گروه از مجاورت سرزمینی و قرابت فرهنگی برخوردارند.

براساس این گزارش یکی از پیش‌نیازهای لازم برای مزیتسازی و هم‌افزایی ظرفیت گروه‌های دوستی مجلس شورای اسلامی، لزوم هم‌پوشانی اهداف و جهت‌گیری‌ها در قالب اساسنامه‌ای مصوب و پایدار است. تدوین اساسنامه پایدار گروه‌های دوستی در شرایطی که آرایش سیاسی قوه مقننه هر چهار سال تغییر می‌کند، از اهمیت بالایی برخوردار است. عملکرد گروه‌های دوستی شدت و ضعف دارد. مجلس شورای اسلامی بایستی معیارهای مشخصی را برای ارزیابی عملکرد این گروه‌ها تعریف و به صورت ادواری عملکرد آنها را بررسی کند. فقدان اساسنامه‌ای مدون برای فعالیت، رسالت و مأموریت گروه‌های دوستی پارلمانی در مجلس شورای اسلامی، قوام و انسجام راهبردی فعالیت گروه‌های مذکور را کاهش خواهد داد.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس تاکید دارد که در روابط نوین بین الملل، گروه های دوستی پارلمانی فقط در حوزه سیاست خارجی فعالیت نمی کنند، بلکه یکی از پیشران های توسعه دیپلماسی پارلمانی اقتصادی و اشتراک گذاری تجارب پارلمانی با سایر کشورها محسوب می‌شوند.
براساس این گزارش رئیس گروه دوستی بر اساس رأی اعضا در انتخابات درون گروهی مشخص می‌شود. گروه‌های مذکور، گزارش عملکردشان را به اداره کل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی ارائه و اداره مذکور پس از بررسی آنها، نتایج را به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی گزارش می‌کنند.

این گزارش با اشاره به اینکه دیپلماسی پارلمانی برخلاف دیپلماسی رسمی چندان در چارچوب‌های متصلب حرکت نمی‌کند، می‌افزاید؛ نمایندگان کشورها از طریق دیپلماسی پارلمانی راحت تر درخصوص موضوعات مختلف با یکدیگر گفتگو می‌کنند. به همین دلیل استفاده بهینه از ظرفیت‌های دیپلماتیک نمایندگان به ویژه گروه‌های دوستی، نقش برجسته‌ای را در ارتقای کارایی دیپلماسی پارلمانی ایفا می‌کند.
همچنین یکی از ملزومات ارتقای کارایی گروه‌های دوستی، وجود مرجعی مشخص برای تعامل مستمر و افزایش هماهنگی بین وزارت امور خارجه و اداره کل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی است.

این گزارش با بیان اینکه مطالعه تطبیقی پارلمان‌های دنیا بیانگر نقش فعّال زنان نماینده در حوزه دیپلماسی پارلمانی است، تصریح می‌کند که به همین دلیل حضور متناسب و چینش مناسب بانوان نماینده در گروه های دوستی یا هیئت‌های پارلمانی یا استفاده از ظرفیت بانوان نماینده در جایگاه ریاست گروه‌های دوستی، ظرفیت دیپلماسی پارلمانی مجلس یازدهم در تعامل با اتحادیه‌های بین‌المجالس جهانی یا هیئت‌های پارلمانی سایر کشورها را به طور محسوسی افزایش می‌دهد. محورهای مطالعاتی مراکز پژوهشی سایر پارلمان‌های دنیا نیز نشان می‌دهد بخشی از فعالیت آنان به سمت شناسایی موانع و ارائه راهکارهای مناسب برای ایفای نقش بیشتر بانوان نماینده در حوزه فعالیت‌های دیپلماتیک پارلمانی است. نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی با توجه به تعلقات آنان به ارزش‌های انقلاب و برخورداری از تجارب و سوابق تحصیلی مناسب، این پتانسیل را دارند که نماینده خوبی برای جمهوری اسلامی ایران در اجلاس‌ها و همایش‌های بین‌المللی باشند. از طرفی حضور پُررنگ آنان در مجامع بین‌المللی پارلمانی بخشی از عملیات روانی مخالفان نظام برای القای نقض حقوق زنان در ایران را با چالش جدی مواجه می‌کند.

این گزارش خاطرنشان می‌کند که اداره بین‌الملل قوه مقننه با مدیریت دو مجموعه اداره گروه‌های دوستی پارلمانی و اداره مجامع بین‌المللی، به صورت غیرمستقیم نقش اثرگذاری را در ارتقای کارایی و چابک‌سازی دیپلماسی پارلمانی ایفا می‌کند.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تسریع در فرایند اعتمادسازی و تقویت روابط با سایر کشورها، تسهیل روند تصویب توافقنامه های دوجانبه با سایر کشورها، تعقیب منافع مشترک در مجالس قانونگذاری دو کشور و تسریع در روند تصویب موضوعی خاص، ایجاد مرجعی پارلمانی برای بازنگری مستمر کارآمدی گروه های دوستی، ایجاد کرسی‌های تخصصی در گروه‌های دوستی پارلمانی، ترسیم و تعیین نقشه راه مشخص برای ضابطه‌مند کردن اهداف و مأموریت‌های گروه‌های دوستی و افزایش نقش کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در چینش و انتخاب اعضای این گروه‌ها، نقش مهمی را در انسجام راهبردی و قوام بخشی به گروه‌های دوستی پارلمانی ایفا می‌کند.

متن کامل این گزارش را اینجا بخوانید.

انتهای پیام