به گزارش نمایندگان لایحه مالیات بر مجموع درآمد از خرداد ماه سال گذشته در هیئت دولت تصویب شد و در آبان ماه به مجلس ارسال شده بود، البته با تغییر مجلس قاعدتاً دولت باید برای در دستور کار قرار گرفتن این لایحه در مجلس مجدداً نامه نگاری کند مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی به بررسی هزینه‌های قابل قبول و بخشودگی ها در مالیات بر مجموع درآمد پرداخته است.
مالیات بر مجموع درآمد، یکی از پایه های مالیاتی است که در بسیاری از کشورها پیاده سازی شده است؛ یکی از مهمترین ویژگی های لایحه مالیات بر مجموع درآمد، تغییر نظام معافیت های مالیاتی، از مشاغل به سطح درآمد است.
درواقع در حال حاضر، قانونگذار یک گروه شغلی را معاف می کند. به عنوان مثال فعالان حوزه فرهنگ و صنایع دستی و همچنین بخش کشاورزی از پرداخت مالیات معاف هستند در حالی که در این بخش ها افرادی با درآمدهای بالا هم فعال هستند و به واسطه فعالیت در این بخش ها از پرداخت مالیات معاف می شوند. این قاعده گذاری موجب بی عدالتی در نظام مالیاتی شده و همچنین باتوجه به ابعاد گسترده معافیت ها (که به گفته مسئولان حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد اقتصاد کشور از پرداخت مالیات معاف است) توان مالیات ستانی دولت به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.
البته مالیات بر مجموع درآمد با بخشودگی ها و هزینه های قابل قبول متعدد در قوانین مالیاتی مصوب سالهای ۱۳۲۲، ۱۳۴۵ و ۱۳۶۶ آمده است اما در سال ۱۳۸۰ مالیات بر مجموع درآمد از قوانین حذف شده است. آخرین اصلاحات اساسی قانون مالیاتهای مستقیم در سال ۱۳۹۴ انجام شده و در آن بخشودگی ها و هزینه های قابل قبول متعددی برای مالیات بر حقوق و مالیات مشاغل تعیین شده است. در مالیاتهای مستقیم در ایران معافیتهای بی مورد علاوه بر کاهش درآمد مالیاتی دولت و افزایش کسری بودجه، آثار نامطلوبی بر کارایی اقتصاد برجای گذاشته اند. همچنین معیار برابری افقی اقتضا میکند این معافیتها تا حد ممکن حذف شود.
در لایحه مالیات بر مجموع درآمد، به جای آنکه بخش های اقتصادی و مشاغل از پرداخت مالیات معاف شوند، سطح درآمد سالانه برای معافیت درنظر گرفته شده است. به عنوان مثال، در سال الف، کسانی که کمتر از ۲۰۰ میلیون تومان در سال درآمد داشته باشند، از پرداخت مالیات معاف خواهند شد و هر کسی در هر شغلی، بیش از این رقم درآمد سالانه داشته باشد، براساس نرخ و فرمول تعیین شده، مشمول پرداخت مالیات می شود؛ البته برای برخی بخش ها، به جای معافیت، تخفیف مالیاتی در نظر گرفته شده است.
یکی دیگر از ویژگی های لایحه مالیات بر مجموع درآمد، احتساب برخی هزینه ها به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی است. در لایحه، هزینه های آموزش، درمان، اجاره یا اقساط تسهیلات خرید مسکن به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی از سرجمع درآمدهای یک خانوار کسر می شود.
هزینه های معاف از مالیات بر مجموع درآمد چیست؟
بر اساس گزارش اخیر مرکز پژوهش های مجلس، هزینه‌های قابل و بخشودگی نوعی تخفیف مالیاتی هستند که با اهدافی همچون عدم فشار مالیاتی به فقرا، رعایت عدالت عمودی و برابری بیشتر در جامعه و تشویق به برخی امور خاص (پرداخت‌های خیریه) در نظر گرفته می‌شود.
بخشودگی‌ها مبالغی هستند که متناسب با هزینه‌های زندگی تعیین و از درآمد مشمول مالیات خارج می‌شوند. وضع مالیات بر مخارج ضروری خانوار غیرعادلانه است لذا می‌بایست بخشودگی پایه متناسب با بعد خانوار (تعداد اعضای خانواده) و سطح عمومی نیاز جامعه تعیین گردد. بخشودگی در واقع همان معافیت پایه است که بخشی از مجموع درآمد افراد در محاسبه مالیات درنظر گرفته نمی‌شود. هزینه‌های قابل قبول، مخارج عمده و ضروری زندگی (مثل هزینه‌های درمان و اجاره منزل) هستند که دولت اجازه می‌دهد قبل از محاسبه مالیات از مجموع درآمد افراد کسر شود.
در این گزارش آمده است که اهم هزینه‌های قبول که در کشورهای مورد مطالعه برای مالیات بر مجموع درآمد لحاظ می‌شود، عبارتند از: هزینه‌ی درمان و دارو، هزینه آموزش فرزندان، هزینه اجاره مسکن یا بهره وام خرید مسکن، هزینه کمک به خیریه و هزینه برخی از انواع حق‌بیمه‌ها (بیمه تامین اجتماعی، بیمه درمانی و گاهی بیمه تکمیلی یا بیمه عمر).
این گزارش مطرح میکند که در ایران مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی وجود ندارد و تخفیفات مالیاتی متفرقه برای پایه‌های مالیاتی جداگانه در نظر گرفته شده است. هرساله در بودجه سالانه بخشودگی‌هایی برای پایه‌های درآمدی مختلف مثل حقوق، مشاغل و اجاره به صورت جداگانه در نظر گرفته می‌شود. همچنین به موجب ماده ۱۷۲ قانون مالیاتهای مستقیم، کمک به مراکز خاص (دانشگاه‌ها، هلال احمر و کمیته امداد و...) هزینه‌ی قابل قبول برای اشخاص حقیقی و حقوقی لحاظ می‌شود. معافیت هزینه‌های درمانی، حق بیمه درمانی و هزینه سفرهای شغلی کماکان در قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۹۴ (ماده ۹۱ و ۱۳۷) وجود دارد. فهرست هزینه‌های قابل قبول کسب و کارهای حقیقی و حقوقی نیز در ماده ۱۴۸ قانون مالیاتهای مستقیم آمده است. البته در ایران فهرستی طولانی از معافیتهای مالیاتی وجود دارد که بسیاری از آن‌ها غیر ضروری است.
آخرین وضعیت لایحه مالیات بر مجموع درآمد
همچنان که اشاره شد، لایحه مالیات بر مجموع درآمد تحت عنوان اصلاح قانون مالیات های مستقیم در آبان ماه سال گذشته از سوی دولت به مجلس ارسال شد اما در مجلس یازدهم فرصتی برای رسیدگی به آن پیدا نشد و حالا در مجلس دوازدهم وضعیت دیگری دارد چرا که براساس ماده ۱۳۷ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی «در ابتدای هر دوره قانونگذاری، هیأت رئیسه صورتی از طرح‌ها و لوایحی را که معوق مانده به وسیله معاونت قوانین تهیه میکند و در اختیار نمایندگان میگذارد و صورتی نیز برای دولت ارسال میدارد. هر یک از طرح‌ها و لوایح معوقه که لزوم رسیدگی به آن به وسیله ۲۵ نفر از نمایندگان یا از طرف دولت تقاضا شود، طبق آیین‌نامه به کمیسیونهای مربوطه ارجاع می‌شود و کمیسیون‌ها رسیدگی را به‌ترتیب مندرج در این آئیننامه انجام می دهند. هر گاه شور اول آن طرح‌ها یا لوایح قبلاً خاتمه یافته باشد رسیدگی به طرح یا لایحه با پیشنهاد کمیسیون و تصویب مجلس یک شوری انجام خواهد شد. درصورت تغییر دولت، چنانچه دولت جدید رسما استرداد لوایحی را اعلام کرده باشد، آن لوایح از جریان خارج خواهد شد.»
انتهای پیام
نظر شما